De "Rudolf-Virchow-Preis" is genoemd naar Rudolf Ludwig Carl Virchow (1821- 1902); een arts, antropoloog en etnoloog en politicus. De prijs is ingesteld op 10 november  1960 ingesteld.

Virchow was de grondlegger van de cellulaire pathologie en de vergelijkende pathologie. Hij was verbonden aan de Charité-kliniek van de Humboldtuniversiteit te Berlijn. In 1845 ontdekte hij leukemie, in 1846 liet hij zien hoe een bloedstolsel trombose en embolie veroorzaakt. 

Als politicus speelde Virchow een rol in de Maartrevolutie in 1848. Van 1861 tot 1902 was hij actief in de gemeentepolitiek van Berlijn en lid van het parlement van Pruisen. Van 1880 tot 1893 was hij  afgevaardigde in de Reichstag, waar hij zich sinds 1884 als lid van de fractie van de liberale Deutsche Fortschrittspartei sterk maakte voor overheidsbemoeienis met de basis-gezondheidszorg. 

De "Rudolf-Virchow-Preis" kon worden toegekend voor bijzondere prestaties op het gebied van de medische literatuur, de medische techniek of op het gebied van geneesmiddelen. Jaarlijks vonden er maximaal 6 toekenningen plaats.

De prijs kon zowel aan individuen als aan collectieven worden toegekend. In de regel kon een individu of een collectief slechts een maal met de prijs worden onderscheiden. Bij de prijs hoorde een medaille in een cassette, een speldje, een oorkonde en een geldbedrag van 3.000 mark voor individuen en 9.000 mark voor een collectief. Bij onderscheiding van een collectief kregen alle leden een medaille, een speldje en een oorkonde.

Toekenning van de prijs vond jaarlijks plaats op de geboortedag van Rudolf Virchow: 13 oktober. 

In de "DDR Spezialkatalog Band I" van Bartel worden drie typen onderscheiden van de "Rudolf-Virchow-Preis":

1. (1960 - 1972) type a: zilver .900, 30.0 mm, zilvermerk in de rand. Speldje (16.0 mm) zilvermerk op de achterzijde

2. (1973 - ) type b: non-ferrometalen, zilverkleurig. Speldje (16.0 mm) non-ferrometalen, zilverkleurig

3. ( - 1989) type c: non-ferrometalen, vernikkeld. Speldje (16.0 mm) non-ferrometalen, vernikkeld